Voir aussi la version française

Ermeniler için, Dersim, Doğu Anadolu’nun efsanelerle ve sırlarla çevrili bölgesi. Uzun bir zaman merkezi iktidara karşı gelenlerin sığınma toprağı olan bu bölge günümüz Türkiye’sinde Tunceli adıyla bilinmektedir. Zaza ya da kürtçe dillerinin ve ermeni dilinin konuşulduğu hoşgörünün ve çeşitliliğin toprağı. Manastırlar ve Hıristiyan kiliseler, Alevilerin kutsal mekânları ile birbirlerine karışırdı, kadınlar ve erkekler doğaya karşı saygı ve sevgiyle bir bütün olarak yaşarlardı.

Dersim aleviliğinin kökeni Iran kültürel alanına ait olup, mitraizm’e ve ermeni paganizm diye adlandırabileceğimiz ermeni avatarına bağlı idir. Ermenilerin yadsınamaz bir kısmının, Zerdüştlükten gelen eski pagan inançlarına bağlı kalarak, Hıristiyan bir ‘cila’ altında kalmayı kabul etmiş olmaları mümkün müdür? Aynı şekilde, şii sufi bir ‘cila’ ile Dersim’e yerleşen iran halkları için de bu soru sorulabilir. Dersimi Aleviler ve Ermeniler barbarlığın darbeleri altında ölümlü ortak bir kadere sahip idir. Yaklaşık yirmi yıl ara ile bir soykırım ve bir etnik kırım, ‘türk saf kanı’ politikasının savunucuları tarafından çok korkulan Dersim’in kültürel çeşitliliği, yok edilmiştir. Ermeni ve Alevi, insanlığa karşı işlenen bu suçların kurbanları olduklarının tanınması için birlikte mücadele etmekte ortak bir çıkarları var olmakta idir. Bu trajik olaylardan sonra, dostluk zincirinin halkaları kırılmış ve Dersim Alevileri kanlı katliamdan kurtarabildikleri Ermenileri aralarında saklayıp, kendilerine dâhil etmişlerdir Bu kitap, bu halkaları tekrar birleştirmek için yazılmıştır.

‘Güneşin Oğulları’ ile birlikte, Erwan KERIVEL Ermeniler ve Dersimi Aleviler arasındaki akrabalıkları ve kültürel farklılıklarını ortaya koymaktadır. Oysa ki, Ermenilerin derin kökenlerini ve özellikle zihniyetlerini belirleyen paganizm özlerini aydınlatan nadir bir ışık idir.

Denis Donikian